Na wystawie w Cogiteonie. Co się działo, zanim ludzie stworzyli cywilizację? cz.2
Zaczęło się dawno, dawno temu, gdy przodkowie ludzi i szympansów poszli własnymi ewolucyjnymi...
Krótko i węzłowato. Najlepsza woda do picia, cz. 2
- Tekst: Anna Łęcka
Jak twardość wody wpływa na nasze zdrowie oraz co mętność wody mówi o jej jakości? Między innymi na te pytania odpowiadaliśmy w pierwszej części tekstu. Ale woda w kranach ma jeszcze trochę tajemnic do odkrycia. Na przykład tych związanych z mikroorganizmami, które w niej bytują. Czy są one groźne?
Mikroorganizmy żyją we wszystkich środowiskach. Są zarówno tam, gdzie temperatury osiągają wartości ekstremalnie niskie, jak i w miejscach, gdzie termometr wskazuje 80oC i więcej. Nie może więc ich zabraknąć także w zwykłej, naturalnej wodzie.
Co żyje w wodzie?
Bakterie mogą przenikać z otoczenia do wód powierzchniowych i stanowić przyczynę zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Do podstawowych należą bakterie Escherichia coli (E. coli). Tego typu zanieczyszczenia wody budzą nasz niepokój. A przecież bakteria E. coli jest składnikiem naturalnej flory jelit i pełni w nich ważne funkcje, uczestniczy np. w syntezie witamin. Zanieczyszczenie wody tym drobnoustrojem może nieść ryzyko głównie dla małych dzieci, osób starszych lub obciążonych innymi chorobami.
Bakteria E. coli jest organizmem uznanym za wskaźnik jakości wody. Alarmuje, że w wodzie mogą znajdować się inne groźne zarazki, które przedostały się do niej z zanieczyszczeń zawierających odchody zwierzęce lub ludzkie. Raczej nikt z nas nie chciałby pić wody z takimi dodatkami! Do skażenia mogło też dojść na skutek nieszczelności rurociągu lub w trakcie prac spowodowanych jego awarią.
Warunkiem dopuszczenia wody do spożycia jest stwierdzenie, że w 100 ml wody liczba mikroorganizmów równa się 0 (rozporządzenie Ministra Zdrowia). Skąd takie rygorystyczne wytyczne, jeśli E. coli nie jest organizmem chorobotwórczym? Jej obecność w wodzie może wskazywać na obecność innych bakterii, które powodują choroby. A tego przecież chcemy uniknąć.
Escherichia coli nie wytwarza przetrwalników – form, które mogą przeżyć w niekorzystnych warunkach. Jeśli pojawi się w wodzie, zawsze wskazuje na to, że do zanieczyszczenia doszło stosunkowo niedawno. Łatwo jest ją z wody usunąć, ponieważ jest bardzo wrażliwa na działanie chloru. Podobne wytyczne dotyczą enterokoków, czyli paciorkowców kałowych.
System oczyszczania wody, za: Wodociągi Miasta Krakowa
Ostatnio dodane do Rozoom
Po co ten chlor?
Do dezynfekcji wody służą metody fizyczne (promieniowanie UV, ultradźwięki, techniki termiczne) i chemiczne (z użyciem chloru i związków zawierających ten pierwiastek, ozonu lub nadmanganianu potasu). Użycie chloru w procesie uzdatniania wody jest jedną z najpopularniejszych metod. Zdarza się, że nalewając wodę wyczuwamy specyficzny zapach. To wcale nie jest zły znak! Chociaż może być on dla nas nieprzyjemny, jest sygnałem, że woda będzie pozbawiona drobnoustrojów. Zastosowanie chloru i jego związków może powodować powstawanie produktów ubocznych, które w dużych ilościach wpływają na właściwości wody oraz zdrowie człowieka. Monitoruje się więc ich zawartość w wodzie i jest ona regulowana normami.
Ozon jest alternatywą dla chloru i stosuje się go jeśli powstaje duża ilość substancji, które są niepożądanymi produktami ubocznymi użycia chloru. Ozon – O3, jest odmianą tlenu, która jest zbudowana z trzech atomów tego pierwiastka. Ma właściwości antybakteryjne. Pozbawia on wodę specyficznego smaku i zapachu oraz zabija drobnoustroje. Użycie ozonu także może spowodować wytworzenie niepożądanych związków chemicznych – bromianów. Ich ilość jest zazwyczaj tak mała, że nie ma to wpływu na człowieka.
Co to znaczy, że woda jest kwaśna?
Pierwiastki obecne w wodzie pitnej nadają jej smak, nie zawsze jest on przyjemny. Istnieje jeszcze jeden parametr, który ma znaczenie dla odczuć odbiorcy. Jest nim odczyn wody określany jako pH. W skład cząsteczki wody wchodzą jony wodorowe H+ i wodorotlenowe OH–. W czystej wodzie występują w równych ilościach, nadając jej odczyn obojętny. Do określania odczynu roztworu używamy skali pH, która mieści się w zakresie 0-14. Jeśli jony wodorowe będą występowały w większej ilości niż jony wodorotlenowe odczyn roztworu zmieni się na kwasowy (wartość pH poniżej 7), a w odwrotnym przypadku na zasadowy (wartość pH powyżej 7). Wody twarde (patrz część 1 tekstu) maja odczyn zasadowy. Woda zawierająca rozpuszczony dwutlenek węgla będzie miała odczyn kwasowy. Większość wód gazowanych ma pH pomiędzy 5 a 6, chociaż pijąc wodę gazowaną nie czujemy, że jest ona kwaskowa. Wpływ na kwasowość mają też związki dodawane w procesie uzdatniania wody oraz zanieczyszczenia, które mogą przedostać się do wody z opadów atmosferycznych. W wodzie pitnej występują także inne jony, które w zależności od ich ilości będą wpływały na odczyn wody.
Według zaleceń odczyn wody pitnej powinien wynosić od 6,5 do 9,5. Są to wody od lekko kwasowych po średnio zasadowe. Najlepszy smak woda osiąga przy pH poniżej 7,5, a kiedy wartość pH wzrośnie powyżej 8 możemy odczuć, że staje się mdła a nawet przybiera mydlany posmak. Niskie pH wody ma wpływ na korozję sieci wodociągowej. Woda dostarczana przez krakowskie wodociągi osiąga wartości pH od 7,6 do 7,9 .
Ostatnio dodane w Rozoom
Odczyn (pH) popularnych produktów i związków
Co jeszcze kryje się w wodzie?
To, że wodę pitną mogą zanieczyścić mikroorganizmy jest dla nas oczywiste. Zanieczyszczenia mogą też być spowodowane obecnością związków azotu, których ilość w wodzie też podlega normom. Azot w wodach naturalnych można znaleźć pod postacią jonów amonu oraz azotanów. Jony amonu powstają, gdy w wodzie zostanie rozpuszczony amoniak – to nie jest substancja, którą bardzo kochamy. Według norm stężenie jonów amonu nie powinno przekraczać 0,5 mg/dm3. Ich duża ilość może zmienić smak wody. Użycie chloru do oczyszczenia wody zawierającej dużo jonów amonowych powoduje powstanie związków chemicznych o nieprzyjemnym zapachu i właściwościach drażniących.
Występowanie jonu amonowego sprzyja powstawaniu azotanów, które są zagrożeniem dla zdrowia. Ich zwiększona ilość może doprowadzić do wystąpienia choroby zwanej sinicą. Powoduje ona zablokowanie dostarczania tlenu do komórek, co może doprowadzić do niedotlenienia organizmu. Jeśli azotany powstają w wyniku naturalnych procesów to ich stężenie jest bardzo małe. Nawozy przenikające z gleby i ścieki pochodzące z rolnictwa oraz przemysłu podwyższają ilość azotanów i jonów amonu w wodzie.
Wszystkie opisane powyżej parametry, jeśli nie spełniają określonych norm, mają wpływ zarówno na odczucia odbiorcy jak i mogą mieć znaczenie dla jego zdrowia. Ich ścisła kontrola sprawia, że woda dostarczana do naszych mieszkań jest bezpieczna, a jej jakość nie różni się od wód dostępnych w sklepach.
Źródła:
www.pssewielun.pl/pliki/akt_150806_podstawowe_parametry_wody.pdf
wsse.krakow.pl/page/produkty-uboczne-dezynfekcji-wody-pitnej/
www.am.szczecin.pl/uploads/imfich/zaklad-chemii/4010_pH_i_Alkalicznosc_2020.pdf
chemia.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-chemia/59470/files/chemia_srodowiska_cw10.pdf
www.bbc.com/future/article/20150911-is-sparkling-water-really-bad-for-you
Artykuł przygotowany przez zespół Mobilnego Projektu Edukacyjnego Naukowiej w ramach projektu „Małopolskie Centrum Nauki – projekt zintegrowany”.
