Woda jest substancją bezbarwną, bezwonną i pozbawioną smaku. To prawda, ale tak jest tylko w przypadku bardzo czystej wody. Woda pochodzenia naturalnego jest bogata w różne związki chemiczne, co wpływa często na jej smak, zapach i barwę. Odczuwamy je za pomocą zmysłów, a w umyśle rodzi się myśl, że woda jest smaczna lub… obrzydliwa. 

Skąd wiemy, że woda jest zdatna do picia?

Woda zdatna do picia musi być pozbawiona mikroorganizmów, które mogą powodować groźne choroby.  Musi mieć odpowiednią mętność, barwę, smak oraz zapach. Parametry te zostały opisane  w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia.

Mętność wody to zanik jej przezroczystości na skutek występowania nierozpuszczalnych substancji. Wpływają na nią zarówno substancje nieorganiczne np. ziemia, pyły, związki mineralne, ale też substancje organiczne, pochodzące ze szczątków roślin i zwierząt. Sama mętność nie wpływa negatywnie na właściwości zdrowotne wody, może za to wywołać negatywne odczucia konsumenta. Widok mętnej wody nie musi oznaczać, że na pewno zawiera ona szkodliwe substancje, ale może być sygnałem wskazującym na zmiany jej jakości lub problemy przy uzdatnianiu. Może oznaczać np., że do wody przedostały się mikroorganizmy chorobotwórcze lub cząsteczki, na których takie mikroorganizmy mogą się gromadzić.

Niektóre pierwiastki mogą powodować zmiany koloru, smaku i zapachu wody. Oleista warstwa o gorzkim smaku w szklance z herbatą to wynik obecności w wodzie magnezu i wapnia. Mangan i żelazo w ilości przekraczającej normy (ilość żelaza nie powinna przekraczać 0,2 mg/ml, a manganu 0,05 mg/ml) barwią wodę na żółto. Ich obecność sprzyja rozwojowi bakterii, które powodują metaliczny posmak i nieprzyjemny zapach wody. Nadmiar żelaza i manganu z wodzie może powodować też ciemnienie jasnych tkanin podczas prania oraz wpływać na smak potraw przyrządzanych w takiej żelazowo-manganowej wodzie. Podwyższone stężenie tych pierwiastków w wodzie pitnej nie jest niebezpieczne dla zdrowia, ponieważ dzienne zapotrzebowanie na nie jest dużo większe.

Skąd się bierze biały osad w czajniku?

Gdy zajrzyjmy do czajnika widzimy biały osad, tzw. kamień. Skąd on się bierze skoro woda jest bezbarwną cieczą? Osad pojawia się gdy woda ma określoną twardość. Ale czym jest twardość?
To zawartość w wodzie pierwiastków, szczególnie takich jak wapń i magnez. Taką twardość nazywamy ogólną. To właśnie te dwa pierwiastki i ich związki chemiczne obecne w wodzie powodują pojawienie się białego osadu na dnie czajnika. Wysoka temperatura podczas gotowania wody sprawia, że związki wapnia (CaCO₃) i magnezu (MgCO₃) wytrącają się na ściankach naczynia.  Związki chemiczne takie jak chlorki, siarczany i azotany, nawet po zagotowaniu wody są w niej dalej obecne. „Nie idą” tą drogą, którą poszły związki wapnia i magnezu, osiadając na ściankach.

Stosowaną w Polsce jednostką pomiaru twardości wody jest 1 mg CaCO₃/l, określana jako stopnie amerykańskie. Wskazuje ona ile miligramów węglanu wapnia znajduje się w 1 mililitrze wody. W zależności od zawartość związków wapnia wyróżniamy wody:

• od bardzo miękkiej (0-85 mg CaCO₃/l)
• po bardzo twardą ( powyżej 510 mg CaCO₃/l)

Popularną jednostką twardości wody są też stopnie niemieckie  – (°dH). 1 (°dH) odpowiada 17,8 mg CaCO₃/l . W tych stopniach przedstawiają twardość wody np. Wodociągi Miasta Krakowa, informując że woda w mieście ma od 7 do 17 (°dH), czyli od 124,6 do 302,6 CaCO₃/l, są to więc wody miękkie i średnio twarde.

Oficjalne zalecenie (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r.) informuje, że twardość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinna się mieścić w przedziale 60-500 mg CaCO₃/l.

A może najlepsza jest woda miękka – nawet demineralizowana lub destylowana?

Kamień osadzający się na bateriach w umywalce lub zlewie czy na dnie czajników powoduje ich niszczenie. Twarda woda utrudnia też procesy mycia i prania, konieczne jest zastosowanie większej ilości detergentów. W tym przypadku niwelowanie twardości poprzez jej zmiękczanie ma sens. Ale czy twarda woda ma wpływ na nasze zdrowie? Wapń i magnez są pierwiastkami niezbędnymi do prawidłowej pracy  organizmu i pełnią w nim wiele ważnych funkcji m.in. wchodzą w skład kości i zębów, wspomagają pracę układów krwionośnego i mięśniowego. Wielu z nas suplementuje te pierwiastki nie wiedząc, że są one dużo lepiej przyswajane właśnie z wody. Zaobserwowano, że w krajach gdzie woda pitna jest twarda występuje mniej chorób serca i związana z nimi śmiertelność jest mniejsza, niż w rejonach w których ludzie spożywają wodę miękką.

Zapytać można jeszcze: czy woda destylowana do picia to dobry pomysł? A może lepsza jest woda demineralizowana? Woda destylowana uzyskana jest poprzez zagotowanie wody i usunięcie z niej zanieczyszczeń i soli,  pozostają w niej nadal rozpuszczone gazy. Woda demineralizowana jest pozbawiona zarówno soli jak i gazów – jest chemicznie super czysta. Te typy wody sprawdzą się doskonale w nawilżaczach powietrza czy żelazku. Badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że spożycie wody demineralizowanej powoduje wzrost ilości cholesterolu we krwi. Wpływa także znacząco na spadek ilości sodu i magnezu oraz na wzrost ilości wapnia. Na podstawie badań przeprowadzonych na zwierzętach można stwierdzić, że spożywanie wód destylowanych i demineralizowanych będzie miało także negatywny wpływ na zdrowie człowieka i pozbawi go odpowiedniej ilości pierwiastków, które pełnią ważne funkcje w organizmie.

Źródła:

www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/zdrowe-odzywianie/bilans-wodny-ile-musisz-pic-by-nie-doszlo-do-odwodnienia-aa-Xzd2-DxKX-ctLa.html

prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170002294

www.pssewielun.pl/pliki/akt_150806_podstawowe_parametry_wody.pdf

www.hydrosfera-jozefow.pl/fileadmin/user_upload/PDF/twardosc_opracowanie.pdf

Tabela przeliczanie jednostek twardości wody lab.gpw.katowice.pl/warto-wiedziec/2016-02-11-13-30-31.html

www.wodadlazdrowia.pl/pl/471/0/woda-strumien-zycia.html

www.miningscience.pwr.edu.pl/INFLUANCE-OF-MINERAL-COMPONENTS-DISSOLVED-nIN-DRINKING-WATERS-ON-HUMAN-ORGANISM,60196,0,2.html

wydawnictwa.pzh.gov.pl/roczniki_pzh/pobierz-artykul?id=358

wodociagi.krakow.pl/admin/files/Files/jaka_mam_wode/2020/grudzien2019luty2020/komunikat_o_twardosci_wody.pdf

wodociagi.krakow.pl/jakosc-wody/jaka-mam-wode.html

Artykuł przygotowany przez zespół Mobilnego Projektu Edukacyjnego Naukowiej w ramach projektu „Małopolskie Centrum Nauki – projekt zintegrowany”.